RASOWE*PL

Vistoria Pers*Pl · Gość

Linia hodowlana (ród)

- grupa np. psów/kotów spokrewniona przez wspólnego przodka (kota założyciela)

-linia krwi potomstwa wywodzącego się od wspólnego, szczególnie wartościowego przodka (zwykle samca, założyciela linii), wykazująca dodatnie, dziedziczone po nim cechy; podtrzymywana często przez chów wsobny (w obrębie linii); nie stanowi on jednak gwarancji podtrzymania cech, które często ulegają poprawie dzięki krzyżowaniu z inną l.h.; w obrębie l.h. zmienność genetyczna jest zazwyczaj mniejsza; poszczególne l.h. oznacza się imieniem protoplastów.

Każda linia hodowlana bierze swój początek od tzw. założyciela linii. Jest to zazwyczaj samiec, którego potomstwo wyróżniło się swoimi walorami. Nie ustalono, jak wysoki ma być stopień spokrewnienia grupy zwierząt o wspólnym pochodzeniu, żeby upoważniał do nazywania jej linią hodowlaną. Ponieważ linia hodowlana jest aktualnie użytkowaną grupą zwierząt, należy przyjąć jakąś wartość dla jej genetycznego podobieństwa; mógłby to być współczynnik pokrewieństwa o wartości minimum 0,125. Linię hodowlaną mogą tworzyć zwierzęta z kojarzenia wolnego, czyli w dużym stopniu heterozygotyczne; nie muszą to być osobniki zinbredowane. Hodowla na linię jest przemyślanym postępowaniem hodowcy polegającym na kojarzeniu reprezentantów danej linii między sobą. Uzyskane potomstwo - produkty hodowli wg linii określonego założyciela - będzie już w określonym stopniu homozygotyczne.

Tworzenie linii hodowlanej

Hodowla na linie przodka (wg J.F. Lasleya, 1962)

osobniki oznaczone numerami 1,2,3,4 są członkami linii hodowlanej i są heterozygotyczne. Natomiast osobnik X jest produktem hodowli na założyciela linii, oznakowanego nr 5 i jest w 12,5% homozygotyczny. Zarówno osobniki 1,2,3,4, jak i osobnik X mają 50% genów założyciela linii. Dzięki hodowli na linię przodka nr 5 osobnik X otrzymał 50%, jego założeń dziedzicznych, mimo że jest jego prawnukiem. Otrzymał więc tyle, ile otrzymuje potomek od rodzica. Gdyby nie hodowla na linię osobnik X otrzymałby od swego pradziadka nr 5 jedynie 12,5% jego założeń dziedzicznych. Dla przykładu został zaprezentowany pełniejszy a co za tym idzie bardziej skomplikowany rodowód, który obrazuje metodę hodowli na linię.

Hodowlę na linię można zapoczątkować również wtedy, gdy zostanie udostępniony hodowcy dodatnio wyceniony reproduktor lub jego nasienie. W każdym jednak wypadku podstawą wyjściową do hodowli na linię są wcześniej zebrane wyniki produkcyjne danej populacji. Bardzo korzystne jest zapoczątkowanie hodowli większej liczby linii (nawet liczebnie małych), aby w dalszym toku postępowania można było dokonywać intensywnej selekcji linii i ich syntezy. Trzeba się jednak liczyć z tym, że wzrostowi liczby zapoczątkowanych linii hodowlanych - co jest korzystne z uwagi na większy wachlarz możliwych kombinacji - towarzyszy wzrost kosztów. W pracy hodowlanej prowadzącej do wytworzenia linii wyodrębnia się następujące trzy okresy. Okres I poszukiwania wybitnych osobników - przyszłych założycieli linii. Po ich zidentyfikowaniu są one początkowo kojarzone z większą liczbą samic z nimi niespokrewnionych. Jeżeli wybitny samiec nie żyje, to samice te unasienia się jego nasieniem, przechowywanym w stanie zamrożonym w banku nasienia lub nasieniem jego syna. Okres II charakteryzujący się kojarzeniem w pokrewieństwie potomstwa po wybitnych przodkach. Kojarzenie to wraz z równolegle prowadzoną selekcją ma na celu utrwalenie cech i typu zwierząt tworzonej linii. Samce kojarzy się z samicami, których matki wykazały produkcję nie niższą od produkcji matek kojarzonych z nimi samców. Okres III rozmnażania osobników danej linii. Stosuje się przy tym umiarkowane kojarzenie krewniacze (III-III). W dalszym ciągu prowadzona jest selekcja w celu zatrzymania do reprodukcji tylko takich zwierząt, które zapewnią wyznaczony poziom produkcji. Ponieważ każda linia trwa nie dłużej ni 5-6 pokoleń, a potem następuje jej stopniowe przechodzenie w linię genealogiczną, należy w okresie III rozpocząć poszukiwania reproduktorów - założycieli bocznych linii hodowlanych; mogą nimi być już synowie założycieli linii. Te boczne linie można w przyszłości kojarzyć ze sobą, dokonując tzw. syntezy linii, celem wytworzenia nowych linii łączących cechy obu linii wyjściowych. Z chwilą zapoczątkowania hodowli na linię uzyskuje się potomstwo, u którego pewne pary genów zostały doprowadzone do stanu hemozygotycznego . Na przykład współczynnik inbredu osobnika X wynosi 0,125. Jest on produktem hodowli na linię przodka nr 5. Udział "krwi" tego przodka w osobniku X wynosi 50%; wartość tę uzyskuje się mnożąc: 4 x 0,125. (4)
Hodowla na linie - prowadząc do podziału populacji na genealogicznie względnie odrębne subpopulacje - zapobiega niezamierzonemu spokrewnieniu, a także zinbredowaniu całej populacji i umożliwia utrzymanie w stadzie produkcyjnym odpowiedniego stopnia heterozygotyczności wskutek tzw. kojarzenia międzyliniowego . Z kolei kojarzenie międzyliniowe zapewnia osiągnięcie pożądanych efektów addytywnego, jak też nieaddytywnego działania genów, albo też prowadzi do tzw. syntezy linii, w wyniku której powstaje nowa linia. Udział hodowli na linie w doskonaleniu osobników czy populacji wyraża się dostarczeniem wybitnych reproduktorów, których intensywne użytkowanie rozpłodowe umożliwia zwiększenie ostrości selekcji, a kojarzenie krewniacze prowadzone wśród uzyskanego po nich, dodatnio wycenionego, drugiego i trzeciego pokolenia skraca okres tworzenia lepszych zwierząt a nawet ras. Doskonalenie linii następuje wskutek realizacji programu selekcyjnego i przemyślanego kojarzenia krewniaczego w obrębie linii, a także uwzględniania ekonomicznych czynników wykazujących wpływ na kierunek i skuteczność selekcji.
Analizując przebieg hodowli na linię dostrzega się system kojarzeń w pokrewieństwie. Jest jednak zasadnicza różnica między hodowlą na linię a kojarzeniem krewniaczym. Przy hodowli na linię kojarzone są ze sobą osobniki wprawdzie też spokrewnione, ale przeważnie przez jednego wspólnego przodka, podczas gdy kojarzenie krewniacze (inbredowanie) polega na parzeniu partnerów płciowych, których pokrewieństwo może wynikać z pochodzenia po kilku wspólnych przodkach, powtarzających się jednakową ilość razy w ich rodowodzie.

Kojarzenia krewniacze

W wyniku kojarzenia krewniaczego nie nastąpiła u osobnika Xl większa koncentracja założeń dziedzicznych (genów) któregoś ze wspólnych przodków, tj. 5, 6, 7 czy 8, tak jak to miało miejsce u osobnika X przy hodowli na linię przodka .
W hodowli na linię zawsze obserwuje się większe spokrewnienie między osobnikiem - produktem tej hodowli - a założycielem linii niż w hodowli krewniaczej. Istotą hodowli na linię jest spowodowanie u potomstwa dużej koncentracji genów wybitnego przodka; pozwala to jak gdyby na "odtworzenie" tego przodka, a tym samym uzyskanie znacznej liczby wydajnego potomstwa.
Jedną z przyczyn tworzenia linii hodowlanych w stadach zwierząt jest spodziewany wzrost wydajności potomstwa - produktów kojarzenia międzyliniowego. Stosując, ten system kojarzenia niejednokrotnie stwierdza się, że mieszańce dwóch linii, np. A x B są bardziej wydajne niż innych dwóch linii, np. C x D, mimo że warunki bytowania są takie same, rodzice reprezentują tę samą rasę i nie różnią się istotnie wartością hodowlaną selekcjonowanych cech. Różnice między wydajnościami mieszańców (w naszym przykładzie: AB wobec CD) tłumaczy się lepszym"dopasowaniem" do siebie genotypów rodziców wyjściowych linii. Ta zdolność do wyższego produkcyjnego efektu osiągana przez potomstwo lepiej "dopasowanych" do siebie rodzicielskich genotypów jest nazywana zdolnością kombinacyjną (combining ability). Jeżeli jest zawdzięczana oddytywnemu działaniu genów, nosi nazwę ogólnej zdolności kombinacyjnej, a jeżeli nieaddytywnemu działaniu genów - specyficznej zdolności kombinacyjnej. Chcąc ocenić wartość zdolności kombinacyjnej potomstwa rodziców jakichś dwóch linii należy zastosować kojarzenie dwukierunkowe, np. samce linii np. A skojarzyć z samicami linii B, a samice linii A z samcami linii B. Uzasadnia się to możliwością istnienia różnic między wartościami samców i samic tej samej linii, a także możliwością uzewnętrznienia wpływu matki na daną cechę. Po zidentyfikowaniu najlepszych linii i kombinacji międzyliniowych, pozostałe linie ulegają likwidacji.

Niektórzy hodowcy odróżniają hodowlę w pokrewieństwie od tak zwanej hodowli na linię. W rzeczywistości hodowla na linię jest odmianą hodowli w pokrewieństwie, tyle że inbred nie narasta w niej tak bardzo. Kiedy hodowla w pokrewieństwie daje niedobre wyniki, nieco lepszym wyjściem może być hodowla na linię. Hodowli w pokrewieństwie nie należy polecać początkującym hodowcom. Żeby stosować ją z dobrym skutkiem, trzeba nie tylko znać się na genetyce, ale i posiąść dogłębną wiedzę o rasie. Nie wystarczy znaleźć w rodowodzie samicy wybitnego przodka i pokryć ją samcem, który także od niego pochodzi.
Hodowla na linię, ang. linecrossing, oznacza wybór (spośród reproduktorów tej samej rasy o wysokiej wartości genetycznej) takiego wybitnego samca, którego potomstwo wyróżnia się wysokim poziomem cech doskonalonych. Wybrany założyciel linii kojarzony jest następnie z wieloma samicami z nim nie spokrewnionymi w celu namnożenia jego genów w populacji. W drugim etapie tak uzyskane potomstwo kojarzy się w pokrewieństwie, by geny założyciela linii zebrać u następnej generacji w formie par homozygotycznych. Zastosowana następnie selekcja pozwala pozostawić do reprodukcji tylko takie samce, które zawierają w swym genotypie znaczną kumulację genów założyciela linii w postaci par genów dominujących. Gwarantuje to wierne przekazywanie potomstwu wysokiego poziomu cech użytkowych (tzw. prepotencja indywidualna). Wybitni męscy potomkowie z takiej linii są następnie kontynuatorami istniejącej linii hodowlanej lub założycielami następnej.
Hodowla według linii (lub na linię) ma na celu utrzymanie przez kolejne pokolenia bliskiego spokrewnienia z cennym przodkiem, założycielem linii. Metoda ta powoduje wzrost homozygotyczności, a wzrost spokrewnienia i inbredu nie następuje tak szybko, jak przy łączeniu kazirodczym. Metodę tę stosuje się wtedy, gdy protoplasta linii był osobnikiem wybitnie wartościowym hodowlanie i przekazywał dużo cech dodatnich danej rasy. Według dawnych zasad tej metody założycielem linii mógł być tylko samiec, którego potomstwo było lepsze od matek. Metoda ta jest często stosowana przez hodowców.
Linia hodowlana jest jednostką zootechniczną tworzy ją grupa zwierząt wykazujących wspólne pochodzenie i tym samym większe genetyczne i fenotypowe podobieństwo niż osobniki całej populacji. W wyniku wyodrębnienia w dużym liczebnie stadzie linii hodowlanych zostaje zmieniona jego genetyczna struktura, gdyż między liniami hodowlanymi stwierdza się istotne różnice w wartościach genetycznych cech użytkowych.

..............

zbiór fragmentów z różnych źródeł w necie